Veelgestelde vragen over het logo van het Rijksmuseum

Waarom is er zo veel ophef over het nieuwe logo?

In augustus 2012 kreeg het Rijksmuseum een nieuw logo. Grafisch ontwerpster Irma Boom bracht in het logo een spatie aan tussen 'Rijks' en 'museum'. Daardoor staat er nu eigenlijk 'Rijks museum', met een spatie halverwege. Veel mensen struikelden over die spatiefout in het nieuwe logo; in anderhalve week kwamen er bij het SOS-meldpunt honderden klachten binnen. Aan het eind van het jaar werd de spatie in het logo met grote voorsprong verkozen tot 'onjuiste spatie van 2012'.

Waarom zou je 'Rijks museum' in het logo met een spatie schrijven?

De ontwerpster heeft de spatie tussen 'Rijks' en 'museum' heel bewust aangebracht vanwege de koosnaam van het museum. "Iedereen noemt het liefkozend het Rijks", aldus Boom. Maar dat is natuurlijk nog geen reden om het met een spatie te schrijven. Mensen lenen ook boeken bij de bieb, maar er zijn toch ook geen bibliotheken die hun naam in het logo als 'Bieb liotheek' schrijven? En 'de Rabo' heeft ook gewoon 'Rabobank' zonder spatie in het logo. Waarschijnlijk heeft de ontwerpster haar argument pas achteraf bedacht, toen ze merkte dat er ophef ontstond. Smoesjes!

Is het invoegen van een spatie de enige manier om 'Rijks' voor het oog wat los te trekken van 'museum'?

Nee, natuurlijk niet. Een goede logo-ontwerper heeft typografisch voldoende mogelijkheden om met letterstijlen en kleuren een nadruk of nuance in een woordbeeld aan te brengen. In het oude Rijksmuseum-logo waren voor 'Rijks' en 'museum' bijvoorbeeld twee verschillende lettertypes gebruikt en waren ze bovendien op een verschillende achtergrondkleur geplaatst. Daarmee werd de suggestie van een spatie gewekt, zonder er daadwerkelijk een te gebruiken. Een prima oplossing.

Het gaat hier om een logo. Dan gelden de spatieregels toch niet?

De ontwerpster stelt dat ze bij het ontwerpen van een logo volledige artistieke vrijheid heeft, en daar heeft ze natuurlijk wel gelijk in. Als je als ontwerper in een logo de letters of woorden wilt spiegelen, ondersteboven wilt zetten of doormidden wilt knippen dan mag dat allemaal. Maar als ontwerper moet je natuurlijk ook je verantwoordelijkheid nemen. Uiteindelijk gaat het het erom dat het logo uitstraalt waar het bedrijf voor staat. En daar zit hem ook de crux: blijkbaar straalt het Rijksmuseum graag uit dat men er onze Nederlandse taal niet serieus neemt!

Het logo van het Rijksmuseum bestaat alleen uit letters en bevat verder dus geen grafische elementen. Geen schilderijtje, geen contour van het monumentale gebouw, geen blokjes of boogjes... alleen letters. Het is dus geen beeldmerk, maar een woordmerk. Daardoor zullen veel mensen het gewoon als getypte tekst lezen. Dat is in de praktijk ook gebleken.

Maar het Rijksmuseum heeft toch benadrukt dat ze hun naam gewoon aaneen blijven schrijven?

Ja, maar dat kunnen ze er niet steeds bij blijven vertellen. Veel mensen die aan de gevel het grote spandoek met het nieuwe logo zagen, dachten dat daar 'Rijks museum' stond, met een spatie. Daarmee is de kans groot dat die mensen de naam zelf ook zo gaan schrijven. Dat het echt zo werkt, bleek een paar weken na de onthulling van het nieuwe logo. Toen opende het Rijksmuseum de Rijksstudio. In het logo van de Rijksstudio staat ook weer een spatie, want zo is de nieuwe huisstijl. En prompt werd er in het nieuws gesproken over de opening van de Rijks Studio!

De spatie in het logo is een haarspatie. Maakt dat nog uit?

De ontwerpster van het logo merkte inderdaad op dat de spatie slechts een 'haarspatie' is. Dat is typografisch jargon voor een spatie die minder breed is dan een gewone spatie. Maar met een kleinere spatie wordt de spatiefout niet minder erg. Mensen zien duidelijk dat er een spatie staat tussen 'Rijks' en 'museum' en vinden dat die spatie daar niet hoort. De spatie in het logo is ook best breed voor een haarspatie. De opmerking van de ontwerpster is dus niet overtuigend. Wij vinden het meer 'haar spatie' dan de onze.

Nogmaals: waarom is er zo veel ophef over het nieuwe logo?

Het Rijksmuseum is van ons allemaal. Dat een eetcafé een 'dag menu' heeft en de Sokkenkeizer 'enkel sokken' verkoopt, daar kunnen we allemaal nog wel mee leven. Maar dat de hoeder van ons nationale erfgoed onze eigen Nederlandse taalregels niet serieus neemt, dat is toch bijzonder ernstig. Bij het ontwikkelen van de nieuwe huisstijl zijn bovendien een heleboel dure professionals betrokken geweest - die zouden toch beter moeten weten!

Het nieuwe logo van het Stedelijk Museum is toch veel erger?

Ja, misschien wel. Maar dat heeft niks met spatiegebruik te maken, dus daar gaan wij niet over.

Deze pagina heeft als titel 'Veelgestelde vragen over het logo van het Rijksmuseum'. Moet 'veelgestelde' niet met een spatie?

Er zijn veel websites die een pagina met 'veel gestelde vragen' hebben. Feitelijk staat daar dat het om een grote hoeveelheid gestelde vragen gaat; het maakt daarbij blijkbaar niet uit of die vragen slechts één keer zijn gesteld of heel vaak. De pagina die je nu leest, gaat over vragen die ons veel gesteld zijn. Het is dan beter om 'veelgestelde vragen' schrijven, zonder spatie tussen 'veel' en 'gestelde'. (Zie ook: onzetaal.nl)