Een nieuwe ontwikkeling in de zwartepietendiscussie: er is een heuse Pietenbrigade die anti-Zwart is! Of heb ik nou niet goed begrepen waar het deze 'anti-Zwarte Pietenbrigade' om te doen is? Nee, dat heb ik inderdaad niet goed begrepen. Maar dat 'anti-Zwarte Pietenbrigade' zal toch wel verkeerd geschreven zijn zo? Nee, dat is eigenlijk ook niet het geval. Ik krijg de laatste dagen wel vaker de vraag hoe je de discussie over de zwarte knecht van Sinterklaas moet noemen; is dat een 'Zwarte Pietendiscussie', een 'Zwarte Pieten-discussie', een 'zwarte pieten discussie', een 'zwartepietendiscussie', een 'Zwartepietendiscussie'... of misschien nog iets anders?
Het begint allemaal met de aanduiding van de knecht: noem je die 'Zwarte Piet' of is het een 'zwarte piet'? 'Zwarte Piet' met twee hoofdletters is een eigennaam. Opmerkelijk veel pieten blijken 'Zwarte Piet' te heten - dat kan haast geen toeval zijn - maar er zijn er ook die 'Wegwijspiet' of 'Trappadoelie' heten. Als je 'zwarte piet' met kleine letters schrijft, is het een soortnaam. Zo gebruik je het bijvoorbeeld in de zin "Er zaten tien zwarte pieten in de trein". Je kunt bepalen met welke van de twee mogelijkheden je te maken hebt, door te kijken of je er (in het enkelvoud) het lidwoord 'een' voor kunt zetten: "er zat een zwarte piet in de trein". In het liedje "Zwarte Piet ging eens fietsen, toen knapte zijn band" hebben we duidelijk te maken met een zwarte piet die Zwarte Piet heet. Als het liedje was begonnen met "Een zwarte piet ging eens fietsen..." dan was het blijkbaar een willekeurige zwarte piet waarvan we de naam niet weten - met kleine letters dus.
Nou wordt het allemaal nog wat ingewikkelder doordat veel zwarte pieten 'Zwarte Piet' heten. Als er tien zwarte pieten in de trein zitten, is de kans groot dat minimaal acht ervan 'Zwarte Piet' heten. Je kunt je vrienden dus een berichtje sturen dat er zwarte pieten in de trein zitten, maar er is niks mis mee om te schrijven dat er Zwarte Pieten in de trein zitten. En het wordt nog ingewikkelder (of juist weer gemakkelijker) als je bedenkt dat die zwarte pieten in de trein misschien niet echt zijn, maar dat het gewone mensen zijn die verkleed zijn als het grote voorbeeld dat 'Zwarte Piet' heette. Dan kun je ineens wel weer zeggen dat er tien Zwarte Pieten in de trein zitten, net zoals er tien James Bonds of tien Harry Potters in de trein kunnen zitten. (Die Harry Potters hebben dan volgens de spellingsregels wel allemaal harrypotterbrillen op, met kleine letters omdat die persoonsnaam ook een soortnaam is geworden.)
En waar gaat die discussie van de afgelopen weken nou over: over Zwarte Piet of over zwarte piet? Onze Taal beargumenteerde dit weekend nog op Twitter dat het meer gaat over de figuur Zwarte Piet, en dan is het een 'Zwarte Pietendiscussie' (je mag dat trouwens ook nog met een extra streepje schrijven als 'Zwarte Pieten-discussie'). Volgens mij gaat de discussie echter over zwarte pieten in het algemeen - als 'soortnaam' dus - en dan is het gewoon een 'zwartepietendiscussie'. Maar de schrijfwijze 'Zwarte Pietendiscussie' is met de redenering uit de vorige alinea ook goed te verdedigen. In de praktijk maakt het dus eigenlijk allemaal niet zo veel verschil. Als je het maar niet een 'Zwarte Pieten discussie' of een 'zwarte pieten discussie' noemt, want dan ben je alsnog fout bezig. En de zwarte pieten zien alles...
Dan nog even die brigade uit het nieuwsbericht. Die brigade is duidelijk ergens tegen. Het voorvoegsel 'anti' schrijven we in principe helemaal aan het woord erna vast (antidepressiva, antireclame, antiracisten), behalve als het woord erna met een hoofdletter geschreven wordt. Als de brigade tegen Zwarte Pieten (met hoofdletters geschreven) is, dan kun je dat dus inderdaad een 'anti-Zwarte Pietenbrigade' noemen. Dat is een gedrocht van een woord, maar op zich wel volgens de regels geschreven. Ik zou het zelf liever een 'antizwartepietenbrigade' noemen.
